Stamboom – Neuenhaus

Inleiding

Dit is de oudste (terug tot 1500) stamboom betreffende de naam Van Dorsten. Deze is ontstaan in Neuenhaus (Duitsland) net over de Nederlandse grens bij de provincie Overijssel. Hier wonen nog steeds nazaten. Van daaruit is in de 18e eeuw een grote vertakking ontstaan naar Nederland en vandaar later ook naar Zuid Afrika en de VS. Vroeger was dit een welvarende en belangrijke familie voor de stad Neuenhaus die diverse burgemeesters heeft geleverd. Daarom is deze stamboom reeds meermalen onderzocht door genealogen in de 20e eeuw en zijn er verschillende documenten (waaronder Die Chronik der Familie Van Dorsten) over verschenen.

Stamvader Analyse

De stamvader is Borchard van Dorsten die rond 1490 geboren moet zijn. Waar die precies vandaan kwam, is echter niet duidelijk. Volgens de kroniek woonde de eerste Borchard al in Neuenhaus en er zijn mondelinge overleveringen dat reeds rond 1440 de eerste Van Dorsten in Neuenhaus kwam wonen. Deze Borchard had veel geld. Hoe deze daaraan kwam is niet zeker, maar het vermoeden wordt in de kroniek geuit dat deze familie wellicht bij de kruistochten richting de Oostzee betrokken was en daar veel geld heeft verdiend. Dit is verklaard op basis van het gebruikte familiewapen. Deze Borchard had in ieder geval twee zonen: Borchard, geboren rond 1520, en Herman, genoemd in de periode 1533-1536 (dus waarschijnlijk wat ouder). De zoon Borchard was bierbrouwer en wijnhandelaar en was burgemeester van Neuenhaus in 1542, 1550, 1553, 1560, 1566 en 1570 (vermoedelijk de hele periode). Op 1 juni 1594 werd hij door Spaanse troepen opgesloten en verbrand samen met 60 andere burgers!

Verder zijn er de volgende aanknopingspunten en constateringen:

  • In 1386, 1393, 1400 en 1406 werd er een handelaar Borchard genoemd in de hanzestad Riga in Letland (gelijktijdig ook nog een Wessel).
  • In 1443 was Burchard van Dursten geestelijke van het bisdom van Keulen en schrijver bij een bijeenkomst in Basel.
  • In 1453 wordt een Borchard genoemd in de administratie van het Heilige Roomse Rijk, wellicht dezelfde.
  • Tussen 1400 en 1600 zijn er al rijke families met de naam in Zutphen, Arnhem, Zwolle en Kampen. Hoe groot is de kans dat er verschillende rijke koopmansfamilies in die tijd zijn met de naam Van Dorsten, oftewel behoren deze tot dezelfde familie?
  • Rond 1535 is er ook een Herman in Arnhem en Zwolle, wellicht was dat dezelfde?
  • In 1420 is er al een referentie aan Clawes en Evert in Albergen net over de grens in Nederland.
  • Het is duidelijk dat de naam vooral ook opduikt in de Hanzesteden en gerelateerd aan handel.
  • Van 1477-1499 en 1502-1541 speelden zich hier de Gelderse Oorlogen af die wellicht invloed hadden op migraties in de familie.
  • In 1538 wordt een Burckhardt genoemd in een rechtszaak in Hannover tegen Herzog Heinrich van Braunschweig, dit moet haast de stamvader zelf zijn.
  • In 1556 verpandt koning Philips inkomsten uit hof te Lage en erf Onsterdinck aan Borchairt van Dorsten. Dit geeft de rijkdom van deze familie aan.

Verdere Analyse

Over de verdere analyse wordt al het nodige verteld in de kroniek. Hier wordt vooral beschreven welke nieuwe informatie is gevonden en welke inconsistenties er zijn tussen de diverse bronnen. Bij inconsistentie zijn de diverse bronnen zo goed mogelijk uitgediept en geanalyseerd en is de meest logische uitwerking gekozen. De Borchard van 1521 had twee zonen, Johannes (Jan) en Hermann, die hieronder worden beschreven.

Zoon Jan had in ieder geval zelf ook twee zonen, Borchard en Derck, en een aantal dochters. In de nazaten van deze tak zijn meerdere burgemeesters en diverse huwelijken met welgestelde families geweest. Ook zijn er de nodige inconsistenties in de bronnen (kroniek, MyHeritage stambomen, DTB) en zijn ook de nodige aanvullingen in de DTB van Neuenhaus gevonden. Voor nu loopt deze tak dood. Borchard kreeg in ieder geval een zoon Johannes, die meerdere studies heeft gevolgd aan verschillende universiteiten, meester in de rechten werd en burgemeester van Emden (daar heen gegaan tijdens de 30-jarige oorlog). Hij had minimaal een zoon en een dochter. Ook Derck kreeg minimaal een zoon Johannes met weer meerdere kinderen die richting Nordhorn vertrokken. Ook hier loopt het spoor dood, maar is de kans groot dat er nazaten verderop in Duitsland zijn. Er is in ieder geval een archief referentie in 1706 van een Borchard uit Ratingen die land verkoopt bij Zutphen. Dat zou goed uit deze tak kunnen zijn, maar ook nog de tak hieronder.

Zoon Herman had in ieder geval een dochter Anna, die met rechter Eilhard Krull was getrouwd, en drie zonen Petrus, Anthoni en Borchard. Peter was ingeschreven bij de universiteit van Groningen in 1616. Vermoedelijk werd dezelfde Peter met vrouw op 1655 ingeschreven in Zwolle en stierf daar in 1664. Verder is hier niets van bekend. Ook van Anthoni, tevens genoemd Weiland Anthoni, is weinig bekend. In de uitwerking van Yvonne van Dorsten op MyHeritage zit hier nog een tak onder, maar daarvan is in geen enkele andere bron iets teruggevonden. Dat klopt dus waarschijnlijk niet. Van zijn zoon Borchard zijn vier zonen bekend:

  • Klaas – Deze is voor 1644 vertrokken naar Lingen (inschrijving als burger), heeft daar kinderen gekregen en is er in 1669 overleden. Hij is wellicht de stamvader van de Zwartsluis stamboom, zie de analyse aldaar.
  • Wolter – Hier is heel weinig van bekend, behalve dat hij in de volkstelling van 1692 in Neuenhaus woonde en in 1697 overleed. Dit zou de stamvader van de Steenwijk stamboom kunnen zijn, zie de analyse aldaar.
  • Anthoni (Tonnis) – Hij heeft zich in 1644 als burger van Nordhorn ingeschreven (dus gelijktijdig met broer Klaas in Lingen, dit was aan het einde van de 30-/80-jarige oorlog). Vijftien jaar later werd hij daar burgemeester en kreeg volgens de kroniek twee zonen, Derck en Peter, waar verder niet veel over bekend is. Van Derck (die burgemeester is geweest in Nordhorn en het familiewapen heeft gepubliceerd) is de vraag of deze niet verward wordt met een Derck in de tak van Johannes hierboven (ook naar Nordhorn). Peter blijkt te zijn getrouwd met Catrina Wisseling in Groenlo en zij hebben in Nordhorn zeven zonen gekregen (van twee is de geboortedatum niet terug te vinden). Daarna is het hele gezin naar Amsterdam verhuist, waar vier of vijf van hen zijn getrouwd en diverse kinderen (waaronder zonen) hebben gekregen (deels onbekend bij andere bronnen). Toch lijkt het er op dat alle naamdragers geen kinderen hebben gekregen! Wat ook interessant is, is dat nazaten van twee kleine uitgestorven stammen uit Wanneperveen en Raalte (wellicht van Wolter, misschien Klaas) rond dezelfde tijd ook naar Amsterdam trokken, wat toch duidt op een familierelatie.
  • Hermann – Dit is de stam waaruit de bekende nakomelingen zijn voortgekomen. Herman had veel kinderen die ook bijna allemaal getrouwd zijn. Het meeste is hier ook wel redelijk van bekend, er zijn echter ook nog de nodige open einden. Van Hermann staat veel beschreven in de kroniek (welvarend vanuit de voorfamilie en geruïneerd). Een stam is ontstaan door (waarschijnlijk zijn) zoon Albertus via Groningen en Arnhem naar Utrecht en later verder naar Haarlem en Zuid Afrika. Via een andere zoon Hendrik is de stam ontstaan die nog steeds in Neuenhaus bestaat. Er zijn nog wel veel aanvullingen (en nieuwe nog bestaande takken) gevonden ten opzichte van alle andere bronnen.

Verder zijn er nog de volgende constateringen en opmerkingen:

  • Neuenhaus (en Nordhorn) was in die tijd via de toen belangrijke (voor de handel) Overijsselse Vecht verbonden met de regio Zwolle – Kampen (komt in de IJssel uit bij Zwartsluis) en een aanvoerroute van onder andere barnsteen. Dit verklaart mogelijk ook de relaties met de takken in Overijssel.
  • Begin 18e eeuw trokken vanuit verschillende takken diverse nazaten naar Amsterdam. Deze waren hier behoorlijk uitgebreid aanwezig, maar alle takken liepen dood.
  • De Nederlandse tak gaat via zoon Albertus van Herman uit Neuenhaus naar Groningen en van hem via zoon Jan naar Arnhem. Deze connectie is aangetoond door Arie van der Marel, de archiefstukken hiervan liggen bij het archief van Groningen en kopieën zijn in bezit. In de 20e eeuw ging een tak naar Zuid Afrika.
  • Een takje binnen de tak van Albertus heeft zich voortgezet via een dochter Jansje die getrouwd was met Antonie Elskamp. Zoon Hendrik (1883) trok begin 20e eeuw naar Amerika en noemde zich daar naar de moeder Van Dorsten. Deze tak bestaat nu nog steeds in de Verenigde Staten.
  • Nageslacht van Anthonie (1834) is gevonden in Groot Brittanië (Kensington – Londen) en hebben daar waarschijnlijk nog steeds nazaten.
  • Er zijn twee andere kleine takjes gevonden, Anton Cornelis Jozinus (1870) in California/Alabama en Jacobus (1878) in North Carolina, met nog levende nazaten in de VS.
  • Er zijn nog zeven vrouwen tussen 1650 en 1750 (vooral huwelijken) die bijna zeker uit deze stamboom komen. Maar de precieze relaties en herkomst van al deze personen is onduidelijk.
  • In de kroniek wordt gesproken over twee neven Anthonie die na elkaar met dezelfde Gese zijn getrouwd. Hier zijn echter sterke twijfels bij te plaatsen op basis van de DTB gegevens van Amsterdam. Bovendien was de tweede op dat moment al getrouwd in Amsterdam met iemand anders (met kinderen).
  • Er zijn vele aanvullingen gevonden ten opzichte van de andere bronnen voor deze stamboom.

Bronnen en Wetenswaardigheden

Er zijn een aantal interessante feiten over de referenties in de archieven:

  • De eerste meldingen zijn al in de 16e eeuw tot in de wijde omgeving (obv rijkdom en rechtzaken).
  • Veel meldingen in de 17e eeuw (bezit, rechtzaken, getuigen), ook al bij Osnabrück, Emden en Oldenburg.
  • Heel veel meldingen in de 18e eeuw, maar voornamelijk nog in Nederland via de takken die naar Amsterdam zijn gegaan en de tak die via Groningen – Arnhem naar Utrecht is gegaan. Hierbij ook diverse VOC meldingen (varen).
  • Velen zijn burgemeester geweest (5 maal Neuenhaus, 2 maal Nordhorn, 1 Emden) of burgemeesters getrouwd.
  • Velen waren daarnaast vaak ook bierbrouwer en wijnhandelaar (met name tussen 1500 en 1700).
  • Peter van Dorsten uit Neuenhaus ging in 1616 studeren aan de universiteit van Groningen. Johannes van Dorsten ging in 1635 studeren in Franeker, 1637 in Leiden, 1640 in Groningen en 1642 weer in Leiden (zouden ook nog 2 verschillende kunnen zijn geweest). Hij werd meester in de rechten en burgemeester van Emden.
  • Zijn dochter Gratia trouwde in 1675 met de Raad-ordinaris aan het hof van Friesland. Hiervan is nog een testament bewaard gebleven.
  • Jan van Dorsten (de zoon van Albertus die naar Groningen ging) werd een bekend zilversmid in Arnhem.
  • Eind 18e eeuw was zijn dochter Hendrica samen met Johan van der Hoek eigenaar van het café De Gouden Leeuw in Arnhem.
  • En zijn dochter Josina werd de echtgenote van Ulijsses Contcet (Oud-kolonel Commandant v.e. Regiment Zwitsers).
  • Anthonie (1863) was geneesheer te Soerabaja in Nederlands Indië. Hij werd Officier in de orde van Oranje-Nassau.

Actuele Status

Grote delen van de Neuenhaus stamboom zijn ook te vinden bij nazaten op MyHeritage, er zijn echter nog meer takken bekend dan daar getoond worden:

Hieronder staat een overzicht van de stamreeks met nog naam dragende nazaten. Er is een wat grotere tak in Zuid Afrika en verder nog twee takken in Nederland, twee takken in de Verenigde Staten, een tak in Duitsland en vermoedelijk nog een tak in Groot Brittanië. Onder de menu optie Genealogie kunt u alle details vinden van deze stamboom.

 

Account

Username:

Password:

Wachtwoord vergeten

Zoeken

Stamboom

Voornaam


Achternaam

Geavanceerd zoeken

Website

Scroll to Top