Uitgestorven – Noord Oost Nederland

Inleiding

In het Noord Oostelijke deel van Nederland met de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel (aangrenzend graafschap Bentheim in Duitsland) en Gelderland lijkt het er op dat de meeste gevonden gegevens toch wel met elkaar te maken hebben. Naast de nog bestaande stambomen van Neuenhaus, Zwartsluis en Steenwijk lijken ook de meeste andere gegevens hieraan gerelateerd. Er zijn vele en diverse meldingen en referenties gevonden in alle mogelijke archieven van mensen met de naam Van Dorsten (of naamsvarianten). En naast het gebruik als familienaam was de hanzestad Dorsten ook regelmatig de herkomstplaats van personen. Omdat vroeger provincies (regio) veel belangrijker waren, volgt hierna per provincie een beschrijving.

Friesland, Groningen en Drenthe

In Groningen en Drenthe zijn weinig meldingen en referenties geweest. Friesland heeft wel de nodige kleine takken en lossen vermeldingen gehad, maar dit betrof met name de periode rond 1700 en dan vooral militairen met hun gezinnen.

Overijssel

De provincie Overijssel is een regio met heel veel vermeldingen en referenties al vanaf heel vroeger. Naast de stammen van Zwartsluis en Steenwijk die hier ontstaan zijn rond 1700 (en vermoedelijk afgeleid van Neuenhaus), zijn hier ook nog veel andere (en oudere) vermeldingen. Ook daarbij is de kans redelijk dat het gerelateerd is aan Neuenhaus. Wat opvalt is dat vanuit vele stambomen in deze regio in de 18e eeuw uitwaaieringen waren naar Amsterdam. Voor 1550 zijn er vooral meldingen vanuit de Hanzesteden (mede omdat die al meer administratie hadden) en een aantal losse meldingen her en der. Een aantal locaties en stammen zijn vermeldenswaardig:

• Zwolle (Hanzestad) – In Zwolle zijn er vanaf het begin van de 15e eeuw (tot ver in de 16e eeuw) diverse vermeldingen in de archieven wat er op duidt dat er toen waarschijnlijk al een tak bestond, maar de onderlinge relaties zijn nu nog niet of moeilijk vast te stellen. Vanaf midden 16e eeuw betrof het vooral één van de bekende stambomen.
• Kampen (Hanzestad) – In Kampen zijn er van eind 15e eeuw tot in het begin van de 18e eeuw vele meldingen geweest. Het lijkt erop dat hier een rijke familie (zeker in het begin) heeft gewoond die in de 16e eeuw nog duidelijk relaties had met Münsterland en omgeving Dorsten. En hoewel er al heel veel archieven als transcriptie beschikbaar zijn, zijn de onderlinge relaties nog grotendeels onduidelijk. Uit de DTB gegevens van voor 1800 zal echter nog veel te halen zijn. Vanuit één van de takken is nog een bekende tak richting Amsterdam ontstaan. Ook is er een paar honderd jaar een stuk grond geweest met de naam ‘Van Dorsten Slag’, vermoedelijk eigendom geweest van de rijke familie in de 16e/17e eeuw.
• Wanneperveen – In Wanneperveen heeft enige tijd een kleine tak bestaan in de 18e eeuw, vermoedelijk gerelateerd aan Zwartsluis en/of Steenwijk. Deze is later uitgewaaierd naar Amsterdam en daar opgehouden te bestaan.
• Raalte – Ook in Raalte is eind 17e eeuw een tak ontstaan, die wellicht gerelateerd was aan Zwartsluis en/of Steenwijk. Ook deze is uitgewaaierd naar Amsterdam en daar tijdens de 18e eeuw uitgestorven.
• Naast het genoemde zijn er ook nog meerdere meldingen in Deventer (lang geleden, ook Hanzestad) en een aantal losse meldingen elders met onder andere de oudste in Wijhe (voor 1400).

Gelderland

Ook de provincie Gelderland is een regio met veel vermeldingen en referenties al vanaf heel vroeger. Van de meeste hier gevonden losse takken zijn echter nog geen relaties met de bekende stambomen gevonden en ook geen actuele nakomelingen. Er zijn in diverse steden kleinere of grotere takken gevonden: Zutphen, Arnhem, Nijmegen, Doetinchem, Zaltbommel, Tuijl en Harderwijk. Daarnaast is de stamboom van Amersfoort ooit ontstaan in Doesburg en heeft de Nederlandse tak van de Neuenhaus Stamboom zich via Groningen in eerste instantie gevestigd in Arnhem. Een aantal locaties en stammen zijn het vermelden waard:

• Zutphen (Hanzestad) – In Zutphen was al heel vroeg (15e eeuw, in die tijd de belangrijkste plaats van Nederland) een interessante stamboom van een rijke familie Van Dorsten met leden op belangrijke posities en behoorlijk wat eigendommen. Er is een indicatie dat een rechter Derick van Whije (al genoemd in 1371) hier de stamvader van was. In 1402 werd een boerderij gekocht in Vorden die tot 1496 in bezit was (de vernieuwde boerderij staat er nog steeds). Een dochter uit deze familie trouwde met iemand uit de laag adellijke familie Emilaer in Achtevelt bij Amersfoort. Zoon Willem daarvan noemde zich weer Van Dorsten en heeft die tak nog 150 jaar bij Amersfoort voortgezet. Er zijn in de 15e eeuw vele referenties naar diverse familieleden en er werden behoorlijk wat huizen bezeten in Zutphen. De referenties bleven nog doorlopen tot halverwege de 16e eeuw.
• Arnhem en Nijmegen (Hanzesteden) – Begin 15e eeuw is er al een gezin Van Dorsten in Arnhem; Henrick van Dorsten is transportondernemer en duikt op verschillende plaatsen in de regio op; hij heeft een broer Gerrit (blijkt in een testament van 1436) en vermoedelijk heet de vader ook Henrick. Er zijn indicaties dat deze familie gerelateerd is aan Zutphen en Nijmegen. Er zijn in de 15e en 16e eeuw behoorlijk wat vermeldingen in Arnhem en Nijmegen (en omgeving) die merendeels wel gerelateerd lijken te zijn. Alleen in Nijmegen zijn met name in de 16e eeuw ook de nodige referenties aan militairen. Aan het eind van de 15e en 16e eeuw is een Van Dorsten stadsrentmeester in Arnhem, daar schrijft zich ook medio 16e eeuw een Jan/Johan in die behoorlijk welvarend moet zijn en in de hele regio referenties heeft; kan dit de rijke koopman zijn die zich 10-20 jaar daarna in Kampen inschrijft? En in die eeuw is er ook nog een ander rijk gezin met zonen die oud worden en allemaal alleen maar dochters lijken te hebben die rijk trouwen. Vanaf 1725 zijn er voornamelijk referenties naar de Nederlandse tak van de Neuenhaus stamboom.
• Doetinchem – Hier was een kleine maar interessante tak die al eind 16e eeuw begon tot eind 17e eeuw. Hierin zitten ook militairen en namen die gerelateerd zijn aan andere garnizoenssteden. Eén van hen is in ieder geval in Den Bosch gelegerd geweest. Er zijn huwelijken met andere bekende families (Ten Ham, Tengbergen, Molt, Tinnegieters). In de periode erna duiken ook in de dorpen in de omgeving nog wat referenties op.
• Overige (Zaltbommel, Tuijl & Harderwijk) – Op verschillende andere locaties zijn op diverse momenten in de tijd kleine takken in onder andere Tuijl, Harderwijk en Zaltbommel. En dan nog heel veel losse vermeldingen overal al vanaf vroeg in de historie (onder andere al heel vroeger geestelijken op diverse plaatsen, ook omdat Dorsten een belangrijke plaats binnen het bisdom Keulen was).

Status

Er zijn geen naam dragende nazaten meer van andere takken. Van al het materiaal dat hier gevonden is, is de verwachting dat het aansluit bij de stamboom van Neuenhaus (en Zwartsluis / Steenwijk). De uitdaging wordt dus om die relaties in de toekomst te kunnen leggen.